Κωσταντής & Πραξία
Καρυά, το Κεφαλοχώρι της Λευκάδας, πρωτεύουσα άλλοτε του ομώνυμου Δήμου.
Κωμόπολις πολυάριθμος, συγκέντρωνε τους κατοίκους της Έγκλουβής, Βαυκερής, Πλατυστόμων, Αλεξάνδρου και Εξάνθειας. Μεταγενέστερες προσαρτήσεις: Κολυβάτα, Νυδρί, Πηγαδισάνοι και οι Μονές Αγίου Γεωργίου, Ασωμάτων, Κόκκινης Εκκλησιάς, Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στο Λειβάδι και ο παλαιός συνοικισμός Ρεκατσινάτα, ύπερθεν της κωμοπόλεως. Ο πληθυσμός του Δήμου Καρυάς κατά τον 19ο αιώνα έφτασε τους 5.200 κατοίκους.
Έμβλημα του Δήμου, η Περιστέρα. Έδρα Πταισματοδικείου, Ειρηνοδικείου, Συμβολαιογραφείου, Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου. Κύρια προϊόντα ο οίνος, το έλαιο, τα δημητριακά καλλιεργούμενα στο ονομαστό Λειβάδι και τα φημισμένα Κεντήματα μοναδικής και αξεπέραστης Τέχνης. Έδρα Θεατρικής Σκηνής, η οποία ανέβαζε έως και έργα του Εθνικού Ποιητή Α. Βαλαωρίτη και άλλα πολλά. Στον εκπολιτισμό της κωμοπόλεως, που είδε μέρες δόξης και προόδου, συνετέλεσαν ο Σχολάρχης του εκεί Ελληνικού Σχολείου Ιωαννίδης, ο ιατρός της κωμοπόλεως και μετέπειτα Δήμαρχος Λευκαδίων Βερροιώτης και ο δημοτικός άρχων αυτής Ξενοφών Κουκουλιώτης, ιατρός. Τέκνον της Καρυάς υπήρξε ο σοφός, ενάρετος και αδαμάντινος χαρακτήρ, Αρχιεπίσκοπος Λευκάδος, αείμνηστος Γρηγόριος Αραβανής ο και προσωρινός Πρόεδρος της Ιεράς Συνόδου της Ελλάδος.
Εγκαταλελλειμένος Ανεμόμυλος
Σφοδρό ενδιαφέρον προκαλούσε η έκβαση της εκλογικής μάχης στο Δήμο Καρυάς, τα πρώτα χρόνια της Ενώσεως, για τα μεγάλα κόμματα της εποχής. Η Καρυά, κατά τους προγενέστερους χρόνους, με 2.000 κατοίκους και άνω, προσέλκυε τη θερινή περίοδο παραθεριστές, οι οποίοι ετέρποντο με τη δροσιά της, το κλίμα και το ψυχρό, ωραίο, νερό της. Στην Πλατεία της, δε, με τα αιωνόβια πλατάνια, μέχρι βαθυτάτης νυχτός, εκυριαρχούσαν ο γέλως, οι συζητήσεις και οι εκδηλώσεις των κατοίκων και των παραθεριστών.
Μαγική εικόνα, οι γυναίκες που έρχονταν για νερό στη Βρύση του χωριού, που δέσποζε μπροστά στην Πλατεία. Ισορροπούσαν στην κορυφή του κεφαλιού τους τη Τέντζερη ή τη Βαρέλα και, με τα χέρια στη μέση, ανάλαφρες και περήφανες προχωρούσαν στο λιθόστρωτο, σύγχρονες Καρυάτιδες.
Ανδρέας Αραβανής, Εντεταλμένος Δημοτικός Σύμβουλος Καρυάς
