Πόρτες…  Άκου λοιπόν να μαθαίνεις!

Ένας περίπατος στα σοκάκια της Καρυάς ήταν και θα είναι μια ανεξάντλητη πηγή εξερεύνησης. Τι κι αν τα έχεις χιλιοπερπατήσει, πάντοτε κάτι θα βρεθεί να σου τραβήξει το βλέμμα, να σου κινήσει την περιέργεια, να σε κάνει να κοντοσταθείς να το κοιτάξεις ξανά, να σου σκαλίσει τη φαντασία και να να σε ταξιδέψει σε περασμένες εποχές. Δεν είναι μόνο οι γνωστές φυσιογνωμίες που θα συναντήσεις. Αυτές που ίσως σε κοιτάξουν περίεργα ρωτώντας σε το αμίμητο: “Τίνος είσαι ψχούλα μ;”, κι αφού απαντήσεις περιχαρής, να δεχθείς άμεσα την επόμενη ερώτηση  “Και DSC02632 (2)ποιόνε χαλεύς;”……
Είναι και η κάθε πέτρα που θα συναντήσεις, η γκρεμισμένη λιθιά που την κυρίευσε ο κισσός, το λουλουδιασμένο πορτόνι, η ρωγμή στον κιτρινισμένο τοίχο, η σάπια καμινάδα που χρόνια έχει να καεί, το σπασμένο ξύλινο παντζούρι από το παράθυρο που λες και μια κλωστή το κρατάει για να μην πέσει, οι πρασινάδες στις ερημωμένες αυλές και τόσα άλλα που θα δεις σε κάθε ερειπωμένο πέτρινο σπίτι και θα σε γεμίσουν με εικόνες, όμορφες εικόνες του τόπου που σε γέννησε.
Ολοκληρώνοντας τον μαγικό περίπατό σου σίγουρα σταμάτησες να θαυμάσεις για λίγο τις πανέμορφες σιδερένιες πόρτες που κοσμούν ακόμα τα παλιά σπίτια της Καρυάς. Άλλοτε ερμητικά κλειστές με χορτάρια να ξεφυτρώνουν από τη χαραμάδα τους, άλλοτε μισάνοιχτες ως στήριγμα της οροφής που καταρρέει μέρα με τη μέρα, άλλοτε ετοιμόρροπες με μοναδικό στήριγμα το λουκέτο που τις συνδέει, άλλοτε όρθιες, υψωμένες σε σωρό από συντρίμμια, ως μοναδικοί μάρτυρες πως κάποτε στο μέρος αυτό υπήρχε κάποιο σπίτι.
Αυτές οι εικόνες είναι που θα σε παρακινήσουν να ρωτήσεις και να μάθεις την ιστορία της καθεμιάς ξεχωριστά και να συλλέξεις πολύτιμα στοιχεία για τους μαστόρους που τις έφτιαξαν, για ιστορίες που συνδέονται άρρηκτα με τις παραδόσεις, τις τέχνες και τις συνήθειες των Καρσάνων παλαιότερων χρόνων. Και κάπως έτσι από στόμα σε στόμα έχεις να αφηγηθείς και σε μας σήμερα τόσες πολλές πολύτιμες πληροφορίες όσες δεν ματάκουσες ποτές.
Άκου λοιπόν να μαθαίνεις….
Τα περισσότερα σπίτια είχαν σιδερένιες πόρτες. Αυτές αντικατέστησαν μετά από χρόνια τις ξύλινες και άντεξαν μέχρι σήμερα. Οι σιδερένιες συνήθως DSC02722 (2)ήταν μονόφυλλες. Είχαν τζάμι, μπροστά από το οποίο υπήρχε μασίφ σιδερένιο κάγκελο σε πληθώρα σχεδίων. Σπάνια θα συναντήσεις πόρτα με το ίδιο σχέδιο στο κάγκελο! Τα χρώματα δε είναι ποικίλα.
Ένας από τους βασικότερους λόγους που προτιμούσαν  τα χρόνια εκείνα σιδερένιες πόρτες ήταν γιατί η Καρυά, εκτός των άλλων, είχε αξιόλογους μαστόρους, σιδεράδες. Από τους πιο παλιούς σιδεράδες ήταν ο Γιώργος Κατωπόδης- Ματαγιάς και αργότερα ο γιος του, Αντρέας που ακολούθησε το επάγγελμα μέχρι και τη συνταξιοδότησή του. Ένας ακόμα μάστορας που ασχολήθηκε με το επάγγελμα ήταν ο Δρυμωνιώτης Στέφανος Φέτσης, σύζυγος της Καρσάνας Χαρίκλειας Αρβανίτη- Παλάτα.
Ο Στέφανος Φέτσης ξεκίνησε δουλεύοντας με τα εργαλεία που αγόρασε από τον κατασκευαστή των περίφημων λευκαδίτικων μαχαιριών, Σταύρο  Κατωπόδη – Μαστρο Σταύρο.
Ξύλινες πόρτες σήμερα δεν διασώζονται πολλές. Οι ξύλινες συνήθως ήταν δίφυλλες και τις τοποθετούσαν στα κατώγια- οι γνωστές κατωγόπορτες. Οι ξύλινες πόρτες είχαν σιδερένιες χειροποίητες κλειδαριές με μεγάλα σιδερένια κλειδιά. Στο κέντρο εσωτερικά του αριστερού φύλλου της κατωγόπορτας έβαζαν είτε ξύλινο είτε σιδερένιο υποστύλωμα που ακουμπούσε στον τοίχο και κρατούσε κόντρα για να μην ανοίγει. Αυτό το υποστύλωμα ήταν γνωστό ως “κανδέλα” ή “καδνέλα”. Από τους πιο γνωστούς μαστόρους της εποχής ήταν ο Τριαντάφυλλος Κατωπόδης – Κοτέλας και ο συνεργάτης του Κώστας Κατωπόδης-Νικολάρας. Αργότερα ένας άλλος Καρσάνος ο Μήτσος Κουκουλιώτης, μάστορας που διατέλεσε και πρόεδρος του Αγροτικού Συναιτερισμού Καρυάς.
Εδώ έχεις την ευκαιρία να θαυμάσεις κι εσύ τα αριστουργήματα που κατασκεύασαν τα σκληρά χέρια του μαστόρου. Αυτά που σήμερα σου τράβηξαν την προσοχή και σε ώθησαν να ρωτήσεις και μάθεις. Να μάθεις και να διδαχθείς. Να διδαχθείς να εκτιμάς, να εκτιμάς και να σέβεσαι καθετί που με κόπο έφτιαξαν οι πατεράδες μας και που με κόπο εμείς οι σημερινοί οφείλουμε να διαφυλάξουμε. κείμενο – φωτογραφίες:
κείμενο – φωτογραφίες: Αναστασία Στραγαλινού

[fsg_photobox include=”799,798,797,796,795,794,793,792,791,790,788,787,786,785,784,783,780″ rows=”15″]